Μα θα έχει αποτέλεσμα, γιατρέ;

Όταν είμαστε άρρωστοι, όλοι μας θέλουμε την καλύτερη διαθέσιμη θεραπεία. Πώς μπορούμε όμως να ξέρουμε αν κάποια θεραπεία έχει αποτέλεσμα; Οι τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές είναι ο καλύτερος τρόπος να δοκιμάσουμε αν μια θεραπεία είναι αποτελεσματική και καλύτερη από άλλες ή και από τη μη χορήγηση θεραπείας.

Συνταγή δοκιμής μιας νέας θεραπείας

1.  Συγκεντρώστε άρρωστους ανθρώπους

2.  Δώστε στους μισούς τη νέα θεραπεία υπό δοκιμή.

3.  Δώστε στους άλλους μισούς την τυπική θεραπεία (ή κάποια εικονική θεραπεία –το λεγόμενο πλασέμπο– αν δεν υπάρχει τυπική θεραπεία).

4.  Αποφασίστε τυχαία ποιος θα λάβει τη νέα και ποιος την τυπική θεραπεία – η διαδικασία αυτή ονομάζεται τυχαίος καταμερισμός.

6.  Συγκρίνετε πόσοι άνθρωποι παρουσίασαν βελτίωση και πόσοι δυσμενείς επιδράσεις σε κάθε ομάδα, ώστε να δείτε ποια θεραπεία λειτούργησε καλύτερα.

Γιατί δεν μπορούν να επιλέξουν οι συμμετέχοντες σε μια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή ποια θεραπεία θα λάβουν;

Αν οι άνθρωποι που λαμβάνουν τη νέα θεραπεία διαφέρουν από εκείνους που λαμβάνουν την τυπική ή εικονική θεραπεία, δεν είναι δυνατόν να αντληθεί ένα αξιόπιστο συμπέρασμα για το αν η θεραπεία είναι καλύτερη ή χειρότερη. Αυτό συμβαίνει επειδή οι διαφορές στα αποτελέσματα μπορεί να προκύψουν λόγω προϋπαρχόντων διαφορών ανάμεσα στις ομάδες. Ο καλύτερος τρόπος να δημιουργηθούν παρόμοιες ομάδες είναι να αποφασιστεί τυχαία ποια θεραπεία θα λάβει ο κάθε άνθρωπος, στρίβοντας, για παράδειγμα, ένα νόμισμα κορώνα-γράμματα, τραβώντας λαχνούς ή χρησιμοποιώντας ένα πρόγραμμα υπολογιστή για να πραγματοποιηθεί η τυχαιοποίηση.

Κάτι που πρέπει επίσης να αποφευχθεί είναι να μη σκεφτεί κανείς «εγώ έλαβα την καλύτερη θεραπεία» ή «εγώ έλαβα την χειρότερη θεραπεία», γιατί αυτό μπορεί πραγματικά να επηρεάσει το αν θα βελτιωθεί η κατάστασή του ή όχι! Για αυτό δεν πρέπει να ξέρει κανείς ποια θεραπεία λαμβάνει –μία μέθοδος που αποκαλείται «απόκρυψη». Είναι επίσης καλύτερα να μην γνωρίζουν άλλοι ποια θεραπεία λαμβάνει ο κάθε ασθενής.Kάτι τέτοιο προκαλεί τυφλοποίηση σε φροντιστές, αξιολογητές και ερευνητές και μπορεί να επηρεάσει με τη σειρά του τα ευρήματα!

Να θυμάστε ότι δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε ποια θεραπεία είναι καλύτερη μέχρι να λάβουμε τα αποτελέσματα των τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών μας. Άλλωστε οι δοκιμές γίνονται για να διαλύσουν την αβεβαιότητα σχετικά με το ποια θεραπεία είναι πραγματικά καλύτερη. Τις περισσότερες φορές χρειάζονται περισσότερες από μία δοκιμή για να φανεί καθαρά κάτι τέτοιο!

Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα έχετε την ευκαιρία να διεξάγετε τη δική σας δοκιμή, αλλά είναι πιθανό να σας ζητηθεί να συμμετάσχετε σε κάποια δοκιμή ως ασθενείς. Πριν συμφωνήσετε, είναι σημαντικό να κατανοείτε τον τρόπο λειτουργίας των τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών, το σχεδιασμό και τον σκοπό της δοκιμής στην οποία καλείστε να συμμετάσχετε, όπως και τα πιθανά οφέλη και κινδύνους.

Στόχος του ECRAN είναι να διευκολύνει την κατανόηση της ιατρικής έρευνας και για αυτό σας πληροφορεί για τη συμμετοχή σας σε αυτήν τη σημαντική διαδικασία κλινικών δοκιμών.